عید قربان، را روز گوسفندکشان هم می‌دانند. این عید برای همه مسلمانان جهان، به خصوص اهل سنت، روز بسیار گرامی و مقدس است. با آنکه صدها سال است که عیدقربان را جشن می‌گیریم، و در هر گوشه دنیا مراسم خاصی برای آن برپا می کنیم، اما هنوز زاویه‌ها و لایه‌های مختلفی از این مراسم کهن را می‌توان با نگاهی تازه بررسی کرد.
آنچه همه در مورد این روز عید قربان می‌دانیم، این است که حضرت ابراهیم پس از سال‌ها دعا به درگاه خدا، بالاخره در سنین بالا دارای فرزندی شد. او را اسماعیل نام نهاد و برایش بسیار عزیز و گرامی بود. اما در ایام نوجوانی اسماعیل، حضرت ابراهیم در خواب‌هایش می‌دید که بدون هیچ دلیل مخشصی باید اسماعیل، فرزند محبوبش را قربانی کند. ابراهیم این خواب‌ها را منزله فرمان الهی ، برداشت کرد و در نهایت در برابر آن تسلیم شد.
فرزندش، اسماعیل را به قربانگاه برد و آماده بریدن سر فرزند محبوب خود شد، که ناگهان گوسفندی برای انجام امر قربانی، به سوی او می‌آید.
از آن پس به بعد، این روز برای همه مسلمانان روزی مقدس است که در آن گوسفندی قربانی می‌کنند. اما در نگاه نویسنده، این گوسفند و قربانی کردن امری استعاری است.
چرا از ابراهیم خواسته شد تا اسماعیل را قربانی کند؟
زیرا اسماعیل عزیزترین و محبوب ترین فرد اوست. داستان ابراهیم و اسماعیل، پیش از هرچیز می‌خواهد به ما نشان دهد، ما در مسیر معنوی، در مسیر رشد و خودشناسی، باید از عزیزترین داشته‌های خود چشم پوشی کنیم.
اما عزیزترین داشته هر فرد چیست؟
آنچه همه انسان‌ها از هم دور می‌کند، آنچه موجب جنگ افروزی و کشت و کشتار می‌شود، چیزی به جز “منیت” نیست. منیت انسان‌ها، در هر شکلی که بیش از حد عزیز داشته شود، می‌تواند به رنجی بی امان و خشونتی فراوان برای اطرافیان او تبدیل شود.
اگر هر انسانی، “منیت” یا ا”یگو” یا همان “نفس” یا به تعبیر دینی “نفس اماره”، خود تحت کنترل درآورد، فروتنانه به صلاح بشری، امر الهی، یا هر مفهوم برتر، سر تعظیم فرود آورد، دنیا حتما جای بهتری برای زیستن می‌شود.
به عقیده نویسنده، بزرگ‌ترین درسی که می‌توان از داستان ابراهیم پیامبر و اسماعیل گرفت، به قربانی یک گوسفند ختم نمی‌شود. درواقع قربانی گوسفند ساده‌ترین کاری است که هرکس بخواهد انجام دهد!
اما در اصل منظور از “قربانی”، به قربانی کردن نفس اماره اشاره دارد. هریک از ما اهمیت بیش از حدی برای “خود” قائل می‌شویم. و اینگونه صحنه جامعه، سیاست، خانواده، کار و… تبدیل می‌شود به یک میدان نبرد، برای برنده شدن و زیر پا گذاشتن دیگران!
اما با از دست دادن اهمیت بیش از حدی که برای خود قائل می شویم، جامعه‌ای خواهیم داشت که امکان رشد را، نه برای افراد خودخواه و خودکامه، بلکه برای مردمی خیرخواه و نوعدوست، ایجاد می‌کند.
عید قربان مبارک!
Aora Helmzadeh
