مرگ مهسا امینی در سپتامبر ۲۰۲۲ نه تنها سرنوشت زنان ایران را دگرگون کرد، بلکه مسیر زندگی نیکو نوچیان، فعال سیاسی و حقوق زنان را نیز وارد مرحله تازه‌ای ساخت. او که در آن زمان برای ادامه تحصیل در اروپا به سر می‌برد، می‌گوید: «مرگ مهسا امینی هم زمان با تحصیلات من در سوئد و شکل‌گیری جنبش «زن، زندگی، آزادی» سرنوشت مرا تغییر داد. در اروپا دیگر ترسی از سانسور نداشتم و آزادی بیان فرصتی شد برای افشاگری و بازتاب صدای زنان ایران.»
نوچیان از همان روزها با حضور در مراسم‌های اعتراضی و برنامه‌های آگاهی‌بخش، تلاش کرده است پلی میان تجربه‌های زنان داخل ایران و جامعه جهانی بسازد و روایتگر رنج‌ها و مقاومت‌های آنان باشد.
نخستین رویارویی با تبعیض
مسیر کنشگری نوچیان اما سال‌ها پیش از مهاجرت و در ایران آغاز شده بود. او نخستین بار در نوجوانی با طعم تلخ تبعیض روبه‌رو شد: «من از ۱۸ سالگی با مفهوم نابرابری و تبعیض روبه‌رو شدم؛ زمانی که با رتبه‌ی ۱ منطقه و ۹ کل کشور در کنکور سراسری از ورود به دانشگاه مورد علاقه‌ام بازماندم، تنها به این دلیل که نه وابسته‌ی قدرت بودم و نه فرزند شهید یا جانباز. این اولین تجربه‌ی من با نظام ناشایسته‌سالاری بود.»
با وجود فشارها و رد شدن‌های مکرر در مصاحبه‌های عقیدتی، نوچیان مسیر خود را ادامه داد. او مدرک کارشناسی ارشد در رشته‌ی طراحی صنعتی را بدست آورد و سپس دانشجوی دکترای فلسفه هنر در یکی از دانشگاه‌های ایران شد. نوچیان در دوران تحصیل و بعدها تدریس در دانشگاه، دختران دانشجو را به استقلال فردی و مالی، و همچنان شناخت و مطالبه حقوقشان تشویق می‌کرد: «باور داشتم که حتی تغییرات کوچک در زندگی دانشجویان می‌تواند آغازگر تحول‌های بزرگ‌تر باشد.»
ادامه مبارزه در تبعید
ورود به آلمان برای نوچیان تنها به معنای آغاز مرحله‌ای تازه از زندگی نبود؛ بلکه تجربه‌ای بود سرشار از چالش‌های امنیتی. او می‌گوید: «بزرگ‌ترین چالش، تهدید و فشارهای امنیتی بود. جمهوری اسلامی حتی خارج از مرزها هم زنان فعال را رها نمی‌کند. خانواده‌ام در ایران تحت فشار قرار گرفتند و من شخصاً مورد تهدید واقع شدم. برای یک مادر هیچ چیز هولناک‌تر از این نیست که جان فرزندانش در خطر باشد.»
با این حال، حمایت نهادهای حقوقی و پلیس در اروپا به او قوت قلب داد. به گفته‌ی خودش، این تجربه نشان داد که می‌تواند با وجود ترس، همچنان به مسیر کنشگری ادامه دهد: «با وجود همه‌ی تهدیدها تصمیم گرفتم عقب‌نشینی نکنم.»
انجمن «زنان ایران‌زمین»؛ صدای جمعی زنان
نوچیان اکنون بخشی از فعالیت‌های خود را در قالب انجمن «زنان ایران‌زمین» دنبال می‌کند. او درباره‌ی هدف این انجمن می‌گوید: «انجمن «زنان ایران‌زمین» به هدف آگاهی‌بخشی و بازگو کردن تجربه‌های زیسته‌ی زنان آسیب‌دیده فعالیت می‌کند. در این انجمن ما تلاش می‌کنیم چهره‌ی واقعی زن‌ستیزی ساختاری در ایران را افشا کنیم و همزمان راهکارهایی برای توانمندسازی زنان ارائه دهیم.» او در مورد نقش خودش در این مجموعه می‌گوید: «من در این مسیر بیشتر نقش پیونددهنده‌ی تجربه‌های شخصی و جمعی زنان ایران با فضای دموکراتیک آلمان را برعهده دارم.»
حضور در مراسم‌های یادبود مهسا امینی
نوچیان در هامبورگ نیز فعال بوده و در مراسم‌های یادبود مهسا امینی شرکت کرده است. او درباره اهمیت این گردهمایی‌ها می‌گوید: «این مراسم‌ها نه تنها یادآور درد مشترک زنان ایرانی هستند، بلکه به جنبش انرژی و پایداری می‌بخشند. برای من شخصاً فرصتی است برای تجدید عهد با آرمان آزادی و عدالت. در جمع بودن، همبستگی و فریاد جمعی زنان و مردان ایرانی، یادآور این است که ما تنها نیستیم و این مبارزه ادامه دارد.»
حقوق زنان در ایران و خارج از کشور
نوچیان درباره تفاوت فعالیت در ایران و خارج از کشور می‌گوید: «در ایران هر حرکت کوچک با خطر زندان، تهدید، یا نابودی زندگی شخصی همراه بود. کوچک‌ترین سخن از حقوق زنان به معنای عبور از «خط قرمز» بود. اما در خارج از کشور، فضای آزادی بیان به ما اجازه می‌دهد بلندتر، شفاف‌تر و جهانی‌تر حرف بزنیم. با این حال، مسئولیت ما سنگین‌تر است، چون باید صدای خاموش‌شده‌ی زنان در داخل ایران باشیم.»
آرزوها و پیام شخصی به زنان جوان
او برنامه‌ها و آرزوهای خود برای آینده را چنین بیان می‌کند: «آرزو دارم در جامعه‌ی دموکراتیک آلمان ادغام شوم و از آزادی بیان برای بررسی، تحلیل و بازتاب مشکلات زنان ایران استفاده کنم. می‌خواهم تجربه‌ی جوامع دموکرات را به الگویی برای آینده‌ی ایران تبدیل کنم و همزمان پل ارتباطی میان نسل جوان ایرانی در مهاجرت و زنان مبارز داخل کشور باشم.»
پیام نوچیان به زنان جوان ایرانی ساده و قدرتمند است: «هیچ‌گاه تسلیم نشوید. اگرچه فشارها و محدودیت‌ها سنگین‌اند، اما قدرت آگاهی، همبستگی و ایستادگی زنان بی‌نظیر است. حتی قدم‌های کوچک شما می‌تواند در آینده سرنوشت‌ساز باشد.»
Foto: Privat
