برنامه “شعر فارسی در تبعید به اروپا” برای نخستین‌بار در خلال فستیوال شعر برلین برگزار خواهد شد. در این برنامه شاعرانی از نسل‌های مختلف و از کشورهای افغانستان و ایران به شعرخوانی می‌پردازند. این برنامه به سرپرستی علی عبداللهی، شاعر و مترجم، برگزار می‌شود.
بیست و سومین فستیوال شعر برلین از دو روز پیش، ۱۷ یونی، آغاز شده و تا ۲۳ یونی در آکادمی هنرهای برلین برگزار می‌شود. فستیوال امسال برخلاف سال گذشته حضوری است و بیش از ۱۵۰ شاعر از ۳۳ کشور در آن شرکت خواهند کرد.
برنامه شعر فارسی در تبعید به اروپا نیز در همین هفته برگزار می‌شود. گردانندگان این برنامه علی عبداللهی، شاعر و مترجم ایرانی ساکن برلین، و مریم ارس، منتقد ادبی، خواهند بود. برنامه شعر فارسی به سرپرستی علی عبداللهی برگزار می‌شود. با او درباره جزییات این فستیوال گفت‌وگو کرده‌ام که در ادامه می‌خوانید.
برنامه‌های فستیوال شعر به چه صورتی برگزار می‌شوند؟
در نخستین شب فستیوال مهم‌ترین برنامه شعرخوانی انجام می‌شود که در آن شاعران بسیار مهمی از سراسر جهان شرکت می‌کنند. چنذین شاعر در آن شب به شعرخوانی می‌پردازند که ترجمه همه شعرها به زبان انگلیسی به‌طور زنده زیرنویس می‌شود.
در روزهای بعدی هر شاعر به‌طور جداگانه جلسه شعرخوانی، نقد و بررسی برگزار می‌کند که در آن‌ها با شرکت‌کنندگان درباره شعرها گفت‌وگو می‌کنند. جلسه‌های شعر هم در آکادمی هنر برگزار می‌شود و هم در پارک‌ها و فضاهای آزاد سطح شهر. تعداد برنامه‌ها خیلی زیاد است و برخی از آن‌ها هم‌زمان برگزار می‌شوند. کسانی‌که علاقه‌مند به شرکت در جلسه‌ها هستند می‌توانند از پیش با تهیه کاتالوگ فستیوال، برنامه موردعلاقه‌شان را همراه با آدرس و اطلاعات بیشتر پیدا کنند.
در این فستیوال چه برنامه‌هایی برای فارسی‌زبان‌ها برگزار می‌شود؟
تنها برنامه برای فارسی‌زبان‌ها همان شعر فارسی در تبعید به اروپا است که ما برگزار می‌کنیم. این برنامه یکی از برنامه‌های اصلی جشنواره محسوب می‌شود که شامل شعرخوانی، موسیقی و گفت‌وگو است. این نخستین‌بار است که برنامه شعر فارسی در این فستیوال برگزار می‌شود. در سال‌‌های گذشته شاعران فارسی‌زبان شعرخوانی کرده‌اند، اما نه در برنامه‌ای مخصوص آن‌ها.
چه شد که تصمیم به برگزاری برنامه شعر فارسی در تبعید گرفتید؟
این برنامه به مناسبت چاپ کتاب شعر پارسی‌گویان اروپا است که اواخر سال ۲۰۲۱ توسط ناشری آلمانی در هایدلبرگ آلمان چاپ شد. گردآوری این شعرها را من انجام داده‌ام. این برنامه رونمایی این کتاب محسوب می‌شود و با شعرخوانی و موسیقی نیز همراه است.
موسیقی این برنامه را خانم سیمین سماواتی و گروهشان اجرا می‌کنند. من و مریم ارس گردانندگان این برنامه هستیم. خانم نوشین ممقانی هم ترجمه می‌کنند.
من از سال ۲۰۰۵ با خانه شعر برلین همکاری داشته و شاعران فارسی‌زبان را به آن‌ها معرفی می‌کنم. همچنین شعرهای آن‌ها را به زبان آلمانی ترجمه می‌کنم که در سایت Lyrikline منتشر می‌شود. این سایت یکی از بزرگ‌ترین سایت‌های شعر جهان است به ۸۸ زبان مختلف و شعر هزاران شاعر در آن منتشر شده است. این همکاری طولانی‌مدت منجر به برگزاری چنین برنامه شعری شده است.
در این برنامه چه کسانی به شعرخوانی می‌پردازند؟
مهمان‌های ما از نسل‌های مختلف هستند که در قالب‌های شعر متفاوت، نگاه ویژه خودشان را سروده‌اند. ما می‌خواستیم تلفیقی از همه صداها و نسل‌ها داشته باشیم. مژگان ساغر، شاعر افغان، و محمود فلکی، شاعر ایرانی، در آلمان زندگی می‌کنند. علیرضا آبیز از لندن و فاطمه اختصاری از نروژ نیز مهمان‌های دیگر ما هستند.
در این برنامه ابتدا یک شعر از اسماعیل خویی خوانده می‌شود. او از شاعران بزرگ شعر فلسفی و سیاسی است و یکی از نماینده‌های مهم شعر نسل اول شاعران مهاجر ایرانی در اروپا به حساب می‌آید.
محمود فلکی، منتقد، شاعر و نویسنده نسل بعد از اسماعیل خویی است و آثار ایشان به دو زبان فارسی و آلمانی چاپ شده است. علیرضا آبیز، شاعر، مترجم و محقق، در نسل پس از آقای فلکی قرار می‌گیرد. او درباره سانسور کتابی به زبان انگلیسی نوشته و شعرهای ایشان هم به این زبان ترجمه و منتشر شده است. او به تازگی به اروپا مهاجرت کرده است. مژگان ساغر دوره طالبان را تجربه کرده و نماینده بخشی از شاعران فارسی‌زبان در افغانستان است، به‌ویژه زنان که همیشه مورد ظلم قرار گرفته‌اند. فاطمه اختصاری از شاعران نسل جوان ایران است که در قالب‌های کلاسیک مضامینی بسیار شجاعانه، جسورانه و بکری سروده است.
فراموش نکنیم که زبان فارسی تنها شامل محدوده ایران نمی‌شود و همه کشورهای فارسی‌زبان را دربرمی‌گیرد. ما در این برنامه تلاش کرده‌ایم فضایی برای این صداهای متفاوت فراهم کنیم.
برنامه فارسی کی برگزار می‌شود؟
این برنامه ۲۲ یونی ساعت ۱۹:۳۰ در آکادمی هنرها واقع در Hanseatenweg برگزار می‌شود. همه می‌توانند هم به صورت آنلاین بلیت تهیه کنند و هم به باجه ورودی آکادمی مراجعه کنند.
همچنین علاقه‌مندان می‌توانند کتاب‌های شعر فارسی مختلفی را در این برنامه تهیه کنند.
آیا خود شما هم در این فستیوال کارگاه شعر یا ترجمه برگزار می‌کنید؟
من در این فستیوال کارگاهی برگزار نمی‌‌کنم، اما به‌طور جداگانه کارگاه‌های ترجمه آنلاین دارم. این کارگاه‌ها به خواست شرکت‌کنندگان به‌صورت فردی یا گروهی برگزار می‌شوند. افرادی که متقاضی کارگاه هستند می‌توانند از طریق شبکه‌های اجتماعی با من در تماس باشند.
متن: مریم مردانی
Bilder: Ali Abdollahi
