با آغاز سال تحصیلی جدید، برخی ایالت‌های آلمان، از جمله شلسویگ-هولشتاین، استفاده از تلفن همراه در مدارس تا کلاس نهم را ممنوع کرده‌اند. تحقیقات علمی هنوز شواهد قاطعی درباره تأثیر این ممنوعیت‌ها ارائه نمی‌دهند. سازمان‌های آموزشی و نهادهای حمایت از حقوق کودکان هشدار می‌دهند که محدودیت‌های یک‌جانبه، مهارت‌های دیجیتال و رسانه‌ای دانش‌آموزان را تقویت نمی‌کند. کارشناسان نیز بر لزوم آموزش رسانه‌ای و مدیریت زمان استفاده از صفحه‌نمایش به جای اعمال ممنوعیت کامل تاکید دارند.
تاثیر تلفن همراه بر تمرکز و یادگیری
به‌گزارش NDR، مطالعات علمی نشان می‌دهند حتی حضور یک تلفن همراه خاموش روی میز می‌تواند تمرکز دانش‌آموزان را کاهش دهد. تحقیقات دانشگاه پادربورن در سال ۲۰۲۳ نشان داد که حضور بصری گوشی باعث حواس‌پرتی می‌شود، زیرا افراد باید تمایل به استفاده از آن را کنترل کنند. این اثر در کودکان و نوجوانان، به ویژه در کلاس‌های پایین‌تر، می‌تواند شدیدتر باشد. با این حال، پژوهش‌ها حاکی است که دانش‌آموزان قوی‌تر کمتر تحت تأثیر ممنوعیت قرار می‌گیرند، در حالی که دانش‌آموزان با عملکرد متوسط یا ضعیف بیشترین بهره را از این محدودیت‌ها می‌برند.
پیامدهای روانی و استفاده از رسانه‌ها
استفاده طولانی از تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی می‌تواند بر سلامت روانی دانش‌آموزان اثرگذار باشد. یک مطالعه مشترک دانشگاه هامبورگ-اپندورف و صندوق بیمه DAK نشان داد بیش از ۲۵ درصد نوجوانان ۱۰ تا ۱۷ سال رفتارهای رسانه‌ای پرخطر یا وابسته دارند. همچنین پژوهش دانشگاه بیرمنگهام در بهار ۲۰۲۵ نشان داد نوجوانانی که زمان زیادی را مقابل صفحه‌نمایش می‌گذرانند، به طور متوسط حال روحی بدتری نسبت به هم‌سالانی دارند که کمتر از تلفن هوشمند، تبلت، کامپیوتر یا تلویزیون استفاده می‌کنند. با این حال، نویسندگان این مطالعه نتوانستند رابطه مستقیمی بین ممنوعیت تلفن همراه در مدارس و تأثیر آن بر سلامت روان دانش‌آموزان ۱۲ تا ۱۵ ساله پیدا کنند.
موضع کارشناسان و سازمان‌های آموزشی
کارشناسان معتقدند ممنوعیت‌های ساده مشکلات را به‌طور کامل حل نمی‌کنند. به جای آن، آموزش رسانه‌ای و فراهم کردن تجربه‌های کنترل‌شده در مدرسه برای کاهش زمان طولانی استفاده از صفحه‌نمایش و محافظت از دانش‌آموزان در برابر تأثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی ضروری است. سازمان‌هایی مانند شورای والدین فدرال، انجمن آموزش رسانه و فرهنگ ارتباطات و صندوق کودکان آلمان در نامه‌ای سرگشاده اعلام کرده‌اند که ممنوعیت‌های یک‌جانبه باعث از بین رفتن استقلال دانش‌آموزان می‌شود و هیچ مهارت رسانه‌ای ایجاد نمی‌کند.
اختلاف نظر در مورد محدودیت‌های سنی شبکه‌های اجتماعی
بحث‌ها تنها به استفاده از تلفن همراه محدود نمی‌شود. بسیاری از مسئولان، از جمله کارین پریِن، وزیر آموزش و پرورش فدرال، خواستار تعیین سن قانونی برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و تیک‌تاک هستند. از سوی دیگر، برخی سازمان‌ها مانند انجمن حمایت از کودکان هشدار می‌دهند که محدودیت‌های کلی و یک‌جانبه، کودکان و نوجوانان را از حق مشارکت دیجیتال و کسب مهارت‌های رسانه‌ای محروم می‌کند؛ حقوقی که در کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل تضمین شده است. انجمن روان‌پزشکان کودک و نوجوان نیز بر ممنوعیت شبکه‌های اجتماعی برای زیر ۱۳ سال تأکید کرده‌اند تا فشار والدین و اختلاف‌های خانوادگی کاهش یابد.
Foto: Marijan Murat/dpa
