در دنیای پرزرق‌وبرق شبکه‌های اجتماعی، جایی که فیلترها واقعیت را می‌پوشانند و الگوریتم‌ها تعیین می‌کنند چه ببینیم، تصویری تازه و غیرواقعی از «بدن ایده‌آل» در ذهن کودکان و نوجوانان شکل گرفته است؛ تصویری که هر روز لاغرتر و خطرناک‌تر می‌شود. در پلتفرم‌هایی مانند تیک‌تاک، کاربران کم‌سن از «چالش‌های لاغری» و «برنامه‌های کالری‌سوزی افراطی» الهام می‌گیرند و برای رسیدن به یک عدد روی ترازو، سلامت و آرامش خود را به خطر می‌اندازند.
آنالنا توماس، روان‌درمانگر آلمانی که بیش از یک دهه با نوجوانان مبتلا به اختلالات خوردن کار کرده، هشدار می‌دهد که شمار بیماران کم‌سن‌تر در حال افزایش است و این بار مقصر اصلی نه مجلات مد، بلکه الگوریتم‌های هوشمند شبکه‌های اجتماعی هستند که ذهن کودکان را هدف گرفته‌اند.
نوجوانان و چالش‌های لاغری در شبکه‌های اجتماعی
به‌گزارش آبندبلات، در شبکه‌هایی مانند تیک‌تاک، نوجوانان یکدیگر را به رژیم‌های سخت و لاغری افراطی تشویق می‌کنند. ویدیوهایی با عنوان‌هایی مثل «خودت را کنترل کن» یا «وزن هدف: ۴۰ کیلو» هزاران بازدید دارند. دختران بسیار جوان، گاه تنها یازده‌ساله، مقابل دوربین بدن خود را به نمایش می‌گذارند، در حالی که از ضعف و اضطراب رنج می‌برند.
براساس این گزارش، چالشی با عنوان #SkinnyTok مدتی در تیک‌تاک محبوب بود و کاربران برای نشان دادن برجستگی دنده‌ها یا کاهش وزن با یکدیگر رقابت می‌کردند. پس از افزایش نگرانی‌ها، این هشتگ مسدود شد، اما ویدیوهای مشابه اکنون با برچسب‌هایی مانند #thinmotivation و #thinspiration منتشر می‌شوند. این فضا به محیطی تبدیل شده که در آن گرسنگی، رژیم‌های خطرناک و اختلالات خوردن عادی و حتی تشویق می‌شوند.
افزایش نگرانی از اختلالات خوردن در میان نوجوانان
آنالنا توماس، روان‌درمانگر ساکن آیمسبوتل هامبورگ، بیش از ده سال است که با کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلالات خوردن کار می‌کند. او در مصاحبه‌ای با آبندبلات می‌گوید: «حتی در دوران کرونا هشدار داده بودم که باید بسیار مراقب باشیم. اکنون بیماران من جوان‌تر شده‌اند و سن برخی از آن‌ها به کودکان ده تا دوازده‌ساله هم رسیده است.»
به گفته توماس، در زمان همه‌گیری، موارد بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی میان نوجوانان «به‌شدت افزایش یافت»؛ روندی که برخلاف انتظار، پس از پایان همه‌گیری ادامه پیدا کرد. داده‌های بیمه سلامت KKH نشان می‌دهد که بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ اختلالات خوردن در گروه سنی ۱۸ تا ۲۴ سال ۲۵ درصد و در میان ۱۲ تا ۱۷ ساله‌ها ۴۹ درصد رشد داشته است.
توماس هشدار می‌دهد که حتی در مدارس ابتدایی، به‌ویژه میان دختران، تصویر منفی از بدن به سرعت شکل می‌گیرد: «این مسئله در سنین پایین‌تر هم دیده می‌شود. بسیاری از کودکان زیر یازده سال باور دارند که باید لاغرتر باشند و حتی نخستین تجربه‌های رژیم گرفتن را پشت سر گذاشته‌اند.»
رسانه‌های اجتماعی و فشار زیبایی
آنالنا توماس معتقد است که رسانه‌های اجتماعی نقش بسیار مهمی در گسترش اختلالات خوردن دارند. او توضیح می‌دهد: «در دهه‌های ۹۰ و ۲۰۰۰ نوجوانان برای دیدن الگوهای غیرواقعی مجبور بودند مجلات بخوانند. اما امروز این تصاویر فیلترشده و ساخته‌شده با هوش مصنوعی، هر روز روی گوشی‌هایشان ظاهر می‌شود.»
به گفته او، آرمان‌های زیبایی اکنون از طریق شبکه‌های اجتماعی بسیار گسترده‌تر، اما غیرواقعی‌تر شده‌اند و عمل‌های زیبایی هم به امری عادی و حتی مد روز تبدیل شده است. توماس هشدار می‌دهد که الگوریتم‌های پلتفرم‌هایی مانند تیک‌تاک با ویدیوهای معروف به «SkinnyTok» این الگوهای ناسالم را تقویت می‌کنند: «وقتی نوجوان چند ویدیو درباره رژیم یا بدن لاغر می‌بیند، وارد چرخه‌ای می‌شود که مدام همان محتوا را پیش رویش می‌گذارد.»
او اضافه می‌کند که چالش‌هایی مانند «۸۰۰ کالری در روز» یا «۱۵ کیلوگرم در یک ماه» ممکن است ابتدا بی‌ضرر به نظر برسند، اما در واقع می‌توانند خیلی سریع به اختلالات جدی روانی و جسمی منجر شوند.
تجربه شخصی و مسیر بهبودی
آنالنا توماس خود نیز در دوازده‌سالگی با اختلال خوردن دست‌وپنجه نرم کرد. او می‌گوید: «فیلمی دیدم که در آن دو دختر با هم پیمان لاغری بسته بودند. همان شب تصمیم گرفتم وزنم را کنترل کنم، بی‌آنکه بیمار شوم. اما خیلی زود همه چیز از کنترل خارج شد.» او ادامه می‌دهد:
«شروع کردم به شمردن کالری و ورزش بیش از حد. بعد فهمیدم دیگر من بیماری را کنترل نمی‌کنم، بلکه او مرا کنترل می‌کند. در شانزده‌سالگی تصمیم گرفتم این روند را متوقف کنم و زندگی‌ام را دوباره به دست بگیرم. همان نقطه، آغاز مسیر بهبودی من بود.»
الگوهای سالم؛ نیاز نسل جوان
امروز توماس در کنار فعالیت‌های درمانی، پلتفرم آموزشی «dayā» را برای نوجوانان راه‌اندازی کرده و درباره سلامت روان و تصمیم‌گیری آگاهانه می‌نویسد. او امیدوار است رسانه‌ها و جامعه الگوهای تازه و واقع‌گرایانه ارائه کنند: «ما به زنانی نیاز داریم که از بدن خود ـ با هر شکل و اندازه‌ای ـ احساس رضایت کنند و به توانایی‌هایشان باور داشته باشند. تنها در این صورت می‌توانیم دوباره به تصویری سالم و انسانی از بدن و زیبایی برسیم.»
منبع به زبان آلمانی: روزنامه آبندبلات هامبورگ
Foto: Canva Pro
