مستندی به نام «ایران ـ خشم از رژیم» دوشنبه، ۳۱ مارس ۲۰۲۵، از شبکه Arte پخش خواهد شد. این مستند به زنجیره اعتراض‌های مردمی می‌پردازد که از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۲ در شهرهای گوناگون ایران علیه سیاست‌های رژیم شکل گرفت. این مستند، در واقع، ریشه‌های خیزش «زن زندگی آزادی» را در زنجیره اعتراض‌های پیشین جست‌وجو می‌کند. در این میان گفت‌وگو با کسانی را می‌بینیم که برخی از آن‌ها شاهدان خشونت در اعتراض‌های خیابانی بوده‌اند و جانشان به خطر افتاده است. آن‌ها سرانجام از ایران گریخته‌اند و به کشورهای دیگر پناهنده شده‌اند.
میان افرادی که در این مستند سخن می‌گویند، پزشکی حضور دارد که در جنبش سبزها شاهد شلیک به ندا آقاسلطان بود، همچنین مرد جوانی که برادر خود را در اعتراض به گرانی بنزین در کردستان از دست داد، دختری که برای ورود به استادیوم ورزشی، خود را به شکل مردها گریم می‌کرد و چند نفر از آسیب‌دیدگان جسمی خیزش «زن زندگی آزادی».
مستند با نشان‌دادن عکس رهبر جمهوری اسلامی به هریک از افراد آغاز می‌شود. از آن‌ها می‌پرسند که از دیدن آن چه احساسی دارند. دختری عکس را پاره می‌کند، پسری بغض می‌کند و دختری دیگر می‌گوید که نمی‌خواهد خشمش را نشان بدهد. پاسخ‌دهندگان از دیکتاتوری رهبر سخن می‌گویند و تاکید می‌کنند که هرگاه بخواهد، جان مردم را می‌گیرد.
شاهدان با بازگویی خاطره‌های تلخ‌شان، از کشتار مردم سخن می‌گویند و تصویری روشن از خط سیر خشونت بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۲ ارائه می‌دهند. هم‌زمان با این یادآوری‌ها، فیلم‌ها و تصویرهایی که در رسانه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شد، پخش می‌شوند.
در کشتار سال ۲۰۰۹، در جنبش سبز، به ندا آقاسلطان شلیک شد. ندا در میان مردمی بود که نسبت به تقلب در انتخابات ریاست جمهوری خشمگین بودند و به خیابان‌ها ریختند. رژیم تا چندی قتل ندا را انکار می‌کرد. انتخابات آن سال با دزدیدن رای مردم به نفع محمود احمدی‌نژاد، کاندیدای اصولگرایان، پایان یافت.
سال ۲۰۱۷ در دومین تظاهرات بزرگ پس از جنبش سبز، دانشجویان تهران برای نخستین بار شعار «اصلاح‌طلب، اصولگرا، دیگه تمومه ماجرا» را سر دادند که بازتاب بسیار گسترده‌ای داشت. ناامیدی از اصلاح‌طلبان به اندازه‌ای بود که از آن زمان به بعد شعارهای معترضین از چارچوب اصلاح جمهوری اسلامی خارج شد و اصل نظام را هدف قرار داد.
سومین تظاهرات بزرگ تجمع کارگران خوزستان در سال ۲۰۱۸ است. یکی از نجات‌یافتگان این تظاهرات که پیش از این به زندان نیز محکوم شده بود، می‌گوید: «جمهوری اسلامی برای ما با مهاجرت از بین نرفته است. درون ماست و جای شکنجه‌هایش هنوز روی بدنمان مانده است.»
اعتراض به گرانی بنزین، چهارمین رشته از تظاهرات مردمی است که در سال ۲۰۱۹ در شهرهای گوناگون از جمله کردستان، اهواز و مشهد شکل گرفت. صدای شلیک گلوله در این تظاهرات همچنان به گوش می‌رسید و فریاد مامورانی که به مردم می‌گفتند «می‌کُشیم‌تان». آن زمان تصویرهایی از خون مردم روی برف‌ها در فضای مجازی پخش شد. رژیم ایران با قطع اینترنت رابطه معترضان را با جهان قطع کرد. ماموران رو در روی مردم ایستادند و کورکورانه شلیک کردند. به گفته خبرگزاری رویترز، در عرض ۳ روز ۱۵۰۰ نفر به قتل رسیدند. شاهد این کشتار می‌گوید: «آن زمان گفتم یا می‌میرم یا تظاهراتم نتیجه می‌دهد.» در هر تظاهرات وضعیت از بار پیش بدتر می‌شد، خشونت اوج می‌گرفت و خون بیشتری در خیابان‌ها می‌ریخت. کاملا روشن بود که رژیم از پیش خود را برای چنین اعتراض‌هایی آماده کرده است.
صدای زنانی که سال‌ها نافرمانی مدنی کرده بودند در این زمان بیشتر شنیده می‌شد. زنانی که سال‌ها سرکوب و سانسور شده‌اند و هرگز مورد حمایت قانون قرار نگرفته‌اند. دختر جوانی که برای تماشای فوتبال خود را به شکل پسرها گریم می‌کرد تا به ورزشگاه برود، می‌گوید که حتی تماشای فوتبال برای زنان در ایران میدان جنگ است؛ او از دختر آبی یاد می‌کند که در این جنگ خاموش، خود را جلوی ورزشگاه به آتش کشید.
آخرین حلقه زنجیره اعتراض‌ها به سال ۲۰۲۲ و خیزش «زن زندگی آزادی» برمی‌گردد. اعتراض‌هایی سراسری که در جای‌جای ایران شکل گرفت و قربانیان بسیاری داد. شاهدان در این مستند، بارها و بارها از «شلیک وحشیانه و بی‌رحمانه» ماموران سخن می‌گویند، از کشتار سیستماتیک رژیم که به هیچ‌کس حتی کودکان رحم نمی‌کرد. زنان روسری‌های خود را آتش زدند و فریاد «نه به حجاب» بلندتر از پیش به گوش رسید. هر روز تصویرها و گزارش‌های تلخی از دستگیری، شکنجه، قتل و تجاوز در فضای مجازی پخش می‌شد. ماموران در یکی از «ابتکارات» خود، چشم‌های معترضین را هدف قرار دادند و شلیک کردند. دو نفر از آسیب‌دیدگان چشمی در این مستند حضور دارند و حرف‌های خود را با این جمله آغاز می‌کنند: «چشم‌هایمان را در راه آزادی از دست دادیم.»
بیشتر کسانی که در این مستند حضور دارند در نوک پیکان مبارزه با رژیم قرار داشته‌اند. آن ها در میانه‌ی صحبت‌هایشان به لحظه‌ای می‌رسند که روان‌زخم‌شان سر باز می‌کنند. در این لحظات سکوت می‌کنند و اشک می‌ریزند، اما وقتی چشم‌هایشان را می‌بندند، ایرانی را تصور می‌کنند که مردمانش لباس‌های رنگارنگ پوشیده‌اند، می‌رقصند و به زیستن امیدوارند. رویای آزادی در خیال آن‌هاست، جایی که هیچ اسلحه‌یی نمی‌تواند آن را نشانه بگیرد.
مستند «ایران ـ خشم از رژیم» تا ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵ در مدیاتک شبکه Arte موجود است. برای تماشای آن این‌جا کلیک کنید.
نویسنده: مریم مردانی
