در انتخابات بوندستاگ برای اولین بار قانون جدید انتخابات اعمال می‌شود. در برگه رأی تغییری ایجاد نمی‌شود، اما بوندستاگ کوچک‌تر خواهد شد. چگونه این اتفاق می‌افتد و چرا ممکن است برندگان حوزه‌های انتخاباتی بازنده شوند؟
براساس مقاله‌ای از سایت تاگس‌شاو، از سال ۲۰۰۲، اندازه ایده‌آل پارلمان ۵۹۸ نماینده تعیین شده بود. بااین‌حال، تعداد نمایندگان به‌طور مداوم افزایش یافت و در انتخابات قبلی به ۷۳۶ نفر رسید. رشد مداوم تعداد نمایندگان به دلایل هزینه‌ای، فضای محدود و به‌ویژه کاهش کارایی، به مشکلی فزاینده تبدیل شد.
ائتلاف احزاب SPD، سبزها و FDP اصلاحات انتخاباتی را در دستور کار خود قرار داد و با وجود مخالفت احزاب اپوزیسیون، بخش عمده‌ای از آن را اجرایی کرد. دادگاه قانون اساسی آلمان برخی از قسمت‌های این اصلاحات را تأیید کرد اما بخشی از مقررات مرتبط با حد نصاب انتخاباتی را رد کرد و یک قانون انتقالی تعیین نمود.
در این انتخابات بوندستاگ برای اولین بار قانون جدید به همراه قوانین انتقالی تعیین‌شده توسط دادگاه قانون اساسی اجرا می‌شود.
چگونه رأی می‌دهیم؟
شیوه رأی‌دهی مشابه گذشته است. برگه رأی تغییری نکرده و همچنان شامل دو بخش است. این نظام ترکیبی از انتخاب مستقیم نمایندگان و توزیع تناسبی کرسی‌ها براساس رأی‌های دوم است. هرچند نام‌گذاری رأی‌ها به «رأی حوزه» و «رأی اصلی» پیشنهاد شده بود، اما به دلیل احتمال ایجاد سردرگمی این ایده کنار گذاشته شد. رأی‌دهندگان همچنان می‌توانند دو رأی خود را به احزاب مختلف بدهند، روندی که محبوبیت بیشتری یافته است. در سال ۱۹۵۷ تنها ۶.۴ درصد از رأی‌دهندگان از این امکان استفاده کردند، اما تا سال ۱۹۹۰ این رقم به ۱۵.۶ درصد افزایش یافت. در انتخابات سال ۲۰۲۱ حدود ۲۵ درصد از رأی‌دهندگان دو رأی خود را به احزاب مختلف دادند.
رأی‌دهندگان همچنان دو رأی دارند: رأی اول برای انتخاب مستقیم نماینده حوزه و رأی دوم برای تعیین سهم احزاب در بوندستاگ.
بوندستاگ جدید چقدر بزرگ است؟
با اجرای قانون جدید، اندازه بوندستاگ به ۶۳۰ نماینده محدود می‌شود: یعنی ۲۹۹ کرسی برای حوزه‌های انتخاباتی و حداقل ۳۳۱ کرسی برای فهرست‌های استانی در نظر گرفته شده‌است. کرسی‌های اضافی و جبرانی حذف شده‌اند. قابل ذکرست که در انتخابات ۲۰۲۱، حدود ۳۴ کرسی اضافی و ۱۰۴ کرسی جبرانی وجود داشت.
پیامدهای قانون جدید برای احزاب چیست؟
تأثیر رأی دوم: قانون جدید تأکید بیشتری بر رأی دوم دارد، زیرا قدرت هر حزب در بوندستاگ کاملاً براساس درصد آرای دوم آن تعیین می‌شود.
کرسی‌های مستقیم: کرسی‌های مستقیم همچنان مهم هستند، اما تنها در صورتی اعتبار دارند که توسط آرای دوم پشتیبانی شوند.
چه کسانی از این قانون سود می‌برند؟
در انتخابات ۲۰۲۱، حزب چپ با تنها ۴.۹ درصد رأی دوم و سه کرسی مستقیم، توانست ۳۹ نماینده به پارلمان بفرستد. حزب CSU نیز برای حفظ این تبصره تلاش کرد. با قانون جدید، تعداد نمایندگان به ۶۳۰ نفر محدود شده است. یعنی ۲۹۹ کرسی برای حوزه‌ها و حداقل ۳۳۱ کرسی برای فهرست‌های احزاب.
در سال ۲۰۲۱ با کسب ۵.۲ درصد از آرای دوم به سختی از حد نصاب عبور کرد. اگر این تبصره حذف می‌شد و آرای دوم این حزب کاهش می‌یافت، احتمال داشت با وجود برنده شدن در حوزه‌های متعدد در ایالت بایرن، از ورود به بوندستاگ بازماند.
آیا ممکن است برندگان حوزه‌ها بازنده شوند؟
بله. اگر حزب نتواند آرای دوم کافی برای حمایت از کرسی‌های مستقیمش کسب کند، برخی برندگان حوزه ممکن است کرسی خود را از دست بدهند. برای مثال، اگر یک حزب در ایالتی ۵۰ کرسی مستقیم کسب کند، اما آرای دوم آن تنها اجازه ۴۸ کرسی را بدهد، دو کاندیدای با کمترین رأی اول، کرسی خود را از دست خواهند داد.
آیا این تغییرات قانونی هستند؟
بله. دادگاه قانون اساسی در سال ۲۰۲۴ تأیید کرد که این تغییرات با قانون اساسی سازگار است. کرسی‌های مستقیم تنها بخشی از کل نمایندگان هستند و نمایندگان به نمایندگی از کل ملت، نه فقط حوزه خود، انتخاب می‌شوند.
آیا ممکن است حوزه‌هایی بدون نماینده باقی بمانند؟
بله، اما این موارد محدود خواهند بود. حوزه‌هایی که کاندیدای برنده آن‌ها به دلیل کمبود آرای دوم وارد بوندستاگ نمی‌شود، ممکن است توسط نمایندگان فهرستی احزاب دیگر نمایندگی شوند.
چرا این قانون به دادگاه کشیده شد؟
چندین شکایت از سوی ۱۹۵ نماینده حزب‌های CDU/CSU، چپ‌ها و ایالت بایرن به دادگاه ارائه شد. حزب CSU بیشترین اعتراض را داشت، زیرا با حذف کرسی‌های اضافی و جبرانی، این حزب بیشترین ضرر را می‌کرد.
چه مواردی بدون تغییر مانده‌اند؟
تقسیم آلمان به ۲۹۹ حوزه انتخاباتی و حد نصاب ۵ درصد: حزبی که حداقل ۵ درصد از آرای دوم را کسب نکند، نمی‌تواند وارد بوندستاگ شود، مگر اینکه حداقل سه کرسی مستقیم در حوزه‌ها به دست آورد. دادگاه قانون اساسی آلمان حذف این تبصره (معروف به «قاعده حداقل کرسی‌ها») را غیرقانونی اعلام کرد.
