فیلم “دانۀ انجیر معابد” به کارگردانی محمد رسولاف، که به عنوان یکی از جسورترین و منتقدترین سینماگران ایرانی شناخته میشود، به عنوان نماینده رسمی آلمان در رقابتهای اسکار ۲۰۲۴ انتخاب شد. این فیلم که به دور از سانسورهای سختگیرانه در ایران و بدون مجوز رسمی ساخته شده، موفق شد از میان دهها فیلم متقاضی دیگر انتخاب شود و حالا شانس خود را در یکی از مهمترین جشنوارههای سینمایی جهان امتحان میکند.
این فیلم داستانی پیچیده و تاثیرگذار از زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب در تهران را روایت میکند. قاضی که شخصیت اصلی فیلم است، با اختلال پارانوئید دست و پنجه نرم میکند؛ بیماریای که به مرور زندگی او و خانوادهاش را تحت تأثیر قرار میدهد. در حالی که همسر او به شدت به حکومت وفادار است و از نظام حمایت میکند، دو دختر جوان خانواده، یکی در سن دانشگاه و دیگری در سن دبیرستان، با دیدی انتقادی نسبت به شغل پدرشان و آنچه که او انجام میدهد، برخورد میکنند.
داستان فیلم در پسزمینهی اعتراضات گستردهی “زن، زندگی، آزادی” در ایران جریان دارد؛ اعتراضاتی که در سالهای اخیر تبدیل به نمادی از مقاومت و مخالفت علیه سرکوبهای سیاسی و اجتماعی در ایران شده است. با اوجگیری این جنبش، تردیدها و تضادها در خانواده قاضی نیز به اوج خود میرسد و باعث ایجاد تنشها و کشمکشهای عاطفی و اخلاقی میشود که پایههای زندگی خانوادگی آنها را به لرزه درمیآورد.
فیلم “دانۀ انجیر معابد” پیشتر توانسته بود جایزه ویژه هیات داوران جشنواره کن را از آن خود کند، جایزهای که تحسین گستردهای را برای رسولاف و تیمش به همراه داشت. این موفقیتها در حالی به دست آمد که رسولاف با فشارها و تهدیدات جدی از سوی حکومت ایران مواجه بود. او پس از ساخت فیلمهای انتقادی و افشاگرانه، توسط دادگاه انقلاب تهران به ۸ سال زندان، شلاق و ضبط اموال محکوم شد. اتهام او “اجتماع و تبانی به قصد ارتکاب جرم علیه امنیت کشور” عنوان شد، اتهامی که معمولاً برای سرکوب صداهای مخالف و منتقد در ایران استفاده میشود.
با این حال، رسولاف که از پیامدهای سنگین حکم دادگاه آگاه بود، تصمیم گرفت از کشور خارج شود. او با پای پیاده و از طریق مرزهای کوهستانی ایران را ترک کرد و به سرعت وارد عرصه جهانی شد تا صدای خود را به مخاطبان بینالمللی برساند. تنها دو هفته پس از خروج از ایران، رسولاف با فیلم “دانۀ انجیر معابد” وارد جشنواره فیلم کن شد و توجه گستردهای را به خود جلب کرد.
اکنون این فیلم، با پیامهای قوی و انتقادی خود، به عنوان نماینده آلمان وارد رقابتهای اسکار میشود. انتخاب این فیلم به عنوان نماینده آلمان نه تنها نشاندهندهی ارزش هنری آن، بلکه بازتابدهندهی توجه جامعه بینالمللی به مسائل حقوق بشری و مقاومت در برابر سرکوب در ایران است.
این انتخاب همچنین بیانگر قدرت سینما به عنوان ابزاری برای افشای حقایق و انعکاس واقعیتهای تلخ اجتماعی و سیاسی است. فیلم “دانۀ انجیر معابد” با روایت داستانی از دل جامعه ایران، صدای کسانی است که در داخل کشور با سرکوب و محدودیتهای شدید مواجهاند و نمیتوانند آزادانه نظرات خود را بیان کنند.
حالا، با ورود این فیلم به رقابتهای اسکار، پیام اعتراضات “زن، زندگی، آزادی” و مبارزات مردم ایران بار دیگر در سطح جهانی مطرح میشود و میتواند توجه بیشتری را به وضعیت حقوق بشر در این کشور جلب کند. انتخاب این فیلم به عنوان نماینده آلمان، نه تنها یک موفقیت بزرگ برای رسولاف، بلکه یک گام مهم در به رسمیت شناختن و حمایت از جنبشهای آزادیخواهانه در ایران است.
عکس: کانوا پرو
