«به دلیل فعالیت‌های اعتراضی در برابر اعمال محدودیت‌ها و فشار شدید از سوی طالبان بر زنان افغانستان و معرفی چهره واقعی طالب به جهان، از آدرس‌های مختلف مورد اهانت و تهدید قرار می‌گرفتم. در مواردی حتی اعضای خانواده من اسیر و زندانی شدند.» این روایت آی‌نور ازبیک، کارمند بلند رتبه در دولت پیشین افغانستان و فعال اجتماعی و مدنی در گفتگو با امل هامبورگ است.
آی‌نور که حدود ۱۷ سال با دولت و موسسات مختلف در افغانستان کار کرده بود می‌گوید که با روی کار آمدن حکومت طالبان همه کارکردها و زحماتش نابود شده‌است. او اما از محدود زنانی است که پس از به قدرت رسیدن طالبان و افزایش تهدیدها و خطرها، با همکاری شماری از سازمان‌های غیر دولتی از جمله انجمن مبتکران اجتماعی هامبورگ، موفق به ترک افغانستان شد.
پروسه انتقال آی‌نور از افغانستان به آلمان حدود شش ماه را در برگرفت و در این مدت او و خانواده‌اش دشواری‌هایی زیادی را تجربه کردند. او می‌گوید: «روند گرفتن پاسپورت و ویزای پاکستان نهایت سخت و هزینه بردار بود.»
ترس از طالبان و زندگی با هویت پنهان
این خانم افغان که از هشت ماه به این سو همراه با همسر و فرزندانش در ایالت زاکسن آنهالت زندگی می‌کند، اکنون نگران شرایط بد همکاران‌اش به‌ویژه فعالان مدنی زن در افغانستان است. به گفته آی‌نور، هم اکنون همکاران و دوستان او در بدترین شرایط در افغانستان بسر می‌برند و از ترس طالب با هویت پنهان در موقعیت‌های مختلف شهر زندگی می‌کنند. او می‌افزاید: «همکارانم از ترس اینکه مبادا آدرس شان برای افراد طالبان فاش شود، هر از گاهی موقعیت زندگی خود را تغییر می‌دهند. در حال حاضر بسیاری از آن‌ها در اسارت بسر می‌برند و یا دست‌کم یک بار زندان را تجربه کرده‌اند.»
خانم ازبیک در پاسخ به این پرسش که آیا حمایت‌های دولت آلمان در انتقال افراد آسیب دیده از افغانستان را کافی می‌داند، می‌گوید: «از دیدگاه من این حمایت‌ها ناکافی است. هم‌اکنون صدها نفر از افرادی که واقعاً با تهدید و خطر جدی روبرو هستند در افغانستان جا مانده‌اند و شامل پروسه انتقال نشده‌اند. شماری هم با قبول شرایط دشوار در پاکستان، ایران و ترکیه زندگی می‌کنند.»
زندگی در کشور جدید
خانم ازبیک زندگی جدید در آلمان را قناعت بخش توصیف می‌کند و می‌گوید: «شرایط زندگی ما و دوستان ما به مراتب بهتر از افغانستان است. من و خانواده‌ام تاکنون با مشکل جدی بر نخورده‌ایم و حمایت و همکاری دولت آلمان با همه یکسان است.»
تهدید و تعقیب روزنامه نگاران و کارکنان نهادهای عدلی و قضایی
با روی کار آمدن طالبان و سقوط دولت مرکزی افغانستان، افغان‌های در معرض خطر، از جمله فعالان حقوق بشر، روزنامه نگاران، کارکنان نهادهای عدلی و قضایی و همچنین افرادی که به عنوان مترجم و یا همکار با نیروهای بین‌المللی و سازمان‌های غیردولتی کار می‌کردند، در معرض خطر جانی، تهدید و تعقیب قرار گرفتند.
احمد جهد سراج، نیز از جمله این افراد است. آقای سراج که به عنوان قاضی در دولت پیشین افغانستان کار می‌کرد، می‌گوید که با آمدن گروه طالبان در افغانستان همه زندانیان از جمله شمار زیادی از اعضای طالبان که حکم‌شان توسط قاضی‌های دولت قبلی صادر شده بود، یکباره آزاد شدند و در پی انتقام از قضات برآمدند. به گفته او، این رویکرد طالبان سبب شد تا تهدیدها و خطرها علیه این قشر افزایش یابد و در نهایت منجر به فرار و ترک وطن شد.
حمایت ناکافی دولت فدرال از افغان‌های در معرض خطر
خوش شانس‌های مثل آقای سراج توانستند با همکاری دولت فدرال و نهادهای غیرانتفاعی از افغانستان خارج شوند. در حالی‌که هنوز شمار زیادی از افراد آسیب پذیر در شرایط اسفناکی در افغانستان و کشورهای همسایه مانده‌اند.
سراج در این مورد می‌گوید: «من از دولت آلمان سپاسگزارم که در شرایط کنونی مردم افغانستان را حمایت می‌کند اما این کافی نیست. هم‌اکنون بسیاری از افراد آسیب پذیر در افغانستان جامانده‌اند و در عوض افراد غیر مستحق انتقال داده شده‌اند.»
در این میان سراج به شرایط همکاران‌اش که در افغانستان باقی مانده‌اند اشاره می‌کند و می‌گوید: «وضعیت خیلی وحشتناک است. چند روز پیش یکی از همکارانم بنام مفتی محمد نذیر، در ولایت غور توسط گروه طالبان تیرباران شد.»
پیشینه فعالیت‌های سراج
احمد جهد سراج، قبل از روی کار آمدن دوباره طالبان، حدود چهار سال به عنوان قاضی در بخش‌های مختلف از جمله، محکمه اختصاصی جرایم خشونت علیه زن، محکمه فامیلی و در بخش جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی فساد اداری و مواد مخدر در محکمه استیناف ولایت بغلان (استانی در شمال افغانستان)، در راستای تطبیق احکام قانون و تطبیق عدالت فعالیت می‌کرد.
او در مورد پروسه انتقال‌اش به آلمان می‌گوید که مدارک‌اش با همکاری سازمان مبتکران اجتماعی هامبورگ به وزارت خارجه آلمان فرستاده شد و حدود ده ماه طول کشید تا پذیرش دریافت کند.
سراج از حدود یک‌سال به این سو با همسر و تنها فرزندش در شهر پوتسدام آلمان زندگی می‌کند و تلاش می‌کند با دشواری‌های مهاجرت کنار بیاید.
Foto: Ebrahim Noroozi/AP/dpa
