در سرنوشت سازترین روزهای ایران، بسیاری از افراد مردم را از “سوریه شدن” ایران می‌ترساندند. اما این ترس، چقدر واقعی است؟ برای اینکه بدانیم امکان آنکه ایران به سرنوشت سوریه دچار شود چقدر است، باید در مورد انقلاب سوریه بیشتر بدانیم.
انقلاب سوریه، بخشی از جنبش‌های انقلابی موسوم به “بهار عرب” بود، که در مارچ سال ۲۰۱۱ شکل گرفت. این انقلاب به تدریج به یک جنگ داخلی پیچیده تبدیل شد. جنگی که تاکنون جان میلیون‌ها نفر را گرفته و میلیون‌ها نفر دیگر را به آوارگی و پناهندگی کشانده است.
در این گزارش به پرسش می‌پردازیم که انقلاب سوریه چگونه شکل گرفت؟ و دلایل شکست آن چه بود؟
انقلاب سوریه، به دنبال اعتراض‌های مردمی در خاورمیانه و شمال آفریقا و در پی انقلاب‌هایی مانند تونس و مصر رخ داد. نارضایتی مردمی، بالا گرفته بود. مردم سوریه از فقر، بیکاری، فساد دولتی ناراضی بودند. آنها از هزینه بالا، تورم و حقوق پایین و از همه سنگین‌تر عدم آزادی‌های سیاسی و اجتماعی به ستوه آمده بودند.
خشکسالی و بحران آب، هم باعث مشکلات اقتصادی زیادی برای شهروندان شده بود. خشکسالی شدیدو پی در پی، وضعیت سختی را بین سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۰، در سوریه به وجود آورد. این خشکسالی‌ها منجر به مهاجرت گسترده کشاورزان به شهرها شد. در حالی که شهرها به دلیل منابع محدود توانایی گسترش نداشتند و این امر به فقر گسترده انجامید.
اعتراضات مردمی چگونه شروع شد؟
در مارس ۲۰۱۱، چند نوجوان در شهر درعا، به دلیل نوشتن شعارهایی علیه حکومت الاسد دستگیر شدند. خبر شکنجه شدن آنها منجر به اعتراضات گسترده‌ای شد که در ابتدا به صورت صلح‌آمیز بود. این اعتراض‌ها به سرعت به سایر مناطق کشور گسترش یافت.
واکنش دولت، قضیه را خیلی پیچیده تر کرد. دولت سوریه به رهبری بشار الأسد، به جای انجام اصلاحات مورد نظر مردم، با استفاده از نیروهای امنیتی و ارتش به خشونت علیه معترضین پاسخ داد. این اقدامات خیلی زودتر از آنچه پیش بینی می شد منجر به تشدید خشونت‌ها و تبدیل شدن آنها به یک جنگ داخلی و جنبش مسلحانه شد.
موضع گیری کشورهای منطقه، به نفع اسد
مداخله کشورهای خارجی، وضعیت را حتی از این هم پیچیده‌تر کرد. کشورهای منطقه‌ای و بین‌المللی بلافاصله پس از شروع انقلاب، به دو گروه حامی دولت و مخالفان اسد تقسیم شدند. این مداخله‌ها که از سر منفعت طلبی بود، باعث گسترش خشونت و تبدیل انقلاب به یک جنگ داخلی پیچیده شد.
البته اکثر این موضع گیری‌ها، شامل حمایت بین‌المللی از رژیم اسد می‌شد. حمایت کشورهایی مانند روسیه و ایران از دولت بشار اسد، باعث شد بشار اسد توانایی زیادی برای سرکوب انقلابیون پیدا کند.
جنگ با اژدهای هشت سر داعش
اما آنها به همین حمایت هم بسنده نکردند، و برای مبارزه با خشم مردم آزادی خواه، گروه‌های تروریستی را به وجود آورده و تقویت کردند. ظهور گروه‌های تروریستی مانند داعش و جبهه النصره در سوریه، موجب شد تا تمرکز بین‌المللی از انقلابیون به این گروه‌ها منتقل شود و به شکست انقلاب کمک کند.
حالا انقلابیون سوریه، نه تنها باید با دولت بی رحم بشاراسد مبارزه می‌کردند، بلکه از سوی دیگر با وحشی گری‌های گروه تروریستی داعش مواجه بودند. آنها باید همزمان با دو دشمن می‌جنگیدند در حالی که از کمترین امکانات برخوردار بودند. آنها در نهایت توانستند داعش را شکست دهند، اما در مقابل نیروهای دولتی اسد، شکست خوردند.
اما انقلاب ادامه دارد…
البته در این این میان، بشار اسد از هیچ عمل غیرانسانی بر علیه مردم خود فروگذار نکرد. او دست به سلاح‌های شیمیایی و بمباران‌های هوایی مردم معترض زد! استفاده از سلاح‌های شیمیایی و بمباران‌های هوایی توسط نیروهای دولتی به مقابله با انقلابیون و شکست آنها کمک کرد.
با همه اینها انقلابیون سوریه، هنوز امید خود را از دست ندادند. آنها توانستند بخش‌هایی از شمال سوریه را به تصرف خود در آوردند و این بخش ها هنوز به دست انقلابیون اداره می‌شود.
این در حالی است که بعد زلزله فاجعه آمیز ماه گذشته، بشار اسد همه راه‌های کمک رسانی به مناطق زلزله زده که اکثر تحت تصرف انقلابیون است را بسته بود. با وجود همه این سختی‌ها، بسیاری از شهروندان سوریه، اعتقاد دارند هنوز انقلاب سوریه در جریان است و دیر یا زود پیروز خواهد شد.
Photo by Ahmed Abu Hameeda on Unsplash
آئورا حلم زاده
