زمستان جالبی را تجربه می‌کنیم. دولت ایران در آرزوی کمبود انرژی در اروپا و رنج بردن مردم بود. گمانه زنی‌ها هم نشانی از “زمستانی سخت” در اروپا داشت. اما در اتفاقی که افتاد کاملاً برعکس آن بود!
ایرانی که دومین دارنده بزرگ ذخایر گاز طبیعی دنیاست، با کمبود شدید گاز مواجه شد و آلمان، با وجود همه فشارها، توانست بدون تجربه کمبود شدید گاز، قیمت آن را حتی کاهش هم بدهد! اما چرا؟
در این گزارش به مقایسه وضعیت گاز در ایران و آلمان پرداخته‌ایم.
ایران در موازنه گازی، کجا قرار دارد؟
با شروع جنگ در اوکراین و تحریم‌ها علیه روسیه، ایران مشتاقانه منتظر بود تا بتواند گاز خود را به اروپا صادر کند. اما چرا با وجود ذخایر عظیم گازی، ایران نتوانست هیچ سهمی از بازارهای جهانی را نصیب خود کند؟
“آمارها نشان می‌دهد که ایران دومین دارنده بزرگ ذخایر گاز طبیعی، سومین تولیدکننده بزرگ گاز، چهارمین کشور دنیا از نظر مصرف سالانه، و به نسبت جمعیتش در مقام دوازدهم جهان است. این به معناست که سرانه مصرف گاز طبیعی در ایران از قطر، بحرین، امارات، ترکمنستان و روسیه کمتر است، هر چند که ایرانی‌ها به طور متوسط از همه کشورهای نسبتاً سردسیر شمال و غرب اروپا گاز طبیعی بیشتری مصرف می‌کنند.”
اما این به چه معناست؟
ایران به طور متوسط سالانه، ۲۵۰ میلیارد مترمکعب گاز تولید می‌کند. اما تقریباً همه این گاز تولید شده داخل کشور مصرف می‌شود. گاز صادر شده ایران در سال گذشته تنها ۱۷ میلیارد متر مکعب بود (به عراق و ترکیه) که گفته می‌شود، همین صادرات اندک هم با اختلالات فراوان در صنایع گازی همراه است.
یکی از دلایل افزایش مصرف گاز داخلی، فرسوده بودن تجهیزات و هدررفت بخش قابل توجهی از آن است.
بنابراین در وهله اول، ایران امکان تولید گاز بیشتر به منظور صادرات آن را ندارد. برای افزایش صادرات، ایران مستلزم سرمایه گذاری گسترده برای زیرسازی‌های مربوط به استخراج آن را دارد. اما از سوی دیگر، تحریم‌ها باعث شده ایران، سهمی از سرمایه گذاری‌های خارجی نداشته باشد. به فرض اینکه ایران زیرساخت‌های صادرات گاز را داشته باشد، کشور روسیه، مخالف سرسخت صادرات گاز ایران به اروپا است. روسیه از یک سو می‌خواهد اروپا را با کمبود انرژی تحت فشار بگذارد، و به هیچ عنوان نمی‌خواهند برای بازار گاز رقیبی به نام ایران داشته باشد.
در کنار همه اینها، سوء مدیریت ایران در توزیع گاز، باعث شده شهرها و روستاهای زیادی با بحران گرمایش مواجه شوند. مدارس و ادارات تعطیل شوند و…
اروپا چطور زمستان را مدیریت کرد؟
برخلاف پیش بینی‌ها، اروپا توانست بحران انرژی را به خوبی مدیریت کند. به این ترتیب نه تنها با کمبود گاز مواجه نشد، بلکه تولید ناخالص داخلی را هم افزایش داد.
آلمان، به عنوان وابسته‌ترین کشور اروپا، به ذخایر گازی روسیه، از تابستان به پر کردن مخازن خود پرداخت. از سوی دیگر، پاییز و زمستان با دمای ملایم در اروپا باعث شد مردم به صورت داوطلبانه مصرف خانگی را کاهش دهند. همین امر باعث شد تا شاهد کاهش قیمت گاز در هفته‌های گذشته باشیم!
از سوی دیگر، آلمان توانست با کشورهایی مثل قطر و الجزایر قراردادهای گاز مایع ببندد. دریافت گاز مایع با وجود تحمیل هزینه بالاتر به دولت، باعث شد دولت آلمان زمستان امسال را آسوده خاطر سپری کند.
حالا نگاهی بندازیم به برخی از نشریات داخل ایران، و رویکری که آنها به وضعیت آلمان دارند:
«بحران انرژی و افزایش ۵۰۰ درصدی قبوض برق و گاز در کشورهای اروپایی مردم این کشورها را به اتخاذ راه کارهای عجیب و غریبی سوق داده است؛ استفاده از چوب تا کم خوردن و کم حمام کردن راه کارهایی است که این روزها مردم اروپا به آن متوسل شده‌اند تا شاید بتوانند بحران را سپری کنند. در همین راستا «وینفرید کرچمن»، نخست‌وزیر ایالت «بادن-وورتمبرگ» آلمان که عضو «حزب سبز» این کشور است در مصاحبه‌ای از شهروندان آلمان خواسته در بحران انرژی آینده این کشور و به منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی به جای آنکه مرتب دوش بگیرند خودشان را با حوله تمیز کنند. او در مصاحبه‌ای با نشریه آلمانی «زودوست-پرس» گفت: «حتی تمیز کردن خود با حوله هم یک ابتکار موثر است». همچنین به گزارش «یورو نیوز»، شهروندان بسیاری از کشورهای اروپایی در فصل زمستان برای فرار از پرداخت قبوض سرسام آور انرژی ترجیح می‌دهند به کشورهای گرمسیر این قاره مثل اسپانیا سفر کنند. بر اساس این گزارش بسیاری از گردشگرهای اروپایی ترجیح می‌دهند هزینه‌های سفر به کشور اسپانیا و اقامت در این کشور را پرداخت کنند تا اینکه قبوض بالای برق و گاز را در کشورهای خود تقبل کنند.»
روزنامه کیهان ۷ دی ماه ۱۴۰۱
متن: Aora Helmzadeh
