چشم‌انداز ادبی برلین از چندزبانه‌گی و گوناگونی فرهنگیِ نویسندگان آن ناشی می‌شود. امسال سنای برلین بورسیه‌هایی را به نویسندگانی اختصاص داده که به زبان مادری‌شان می‌نویسند. جلسه داستانخوانی این نویسندگان روز جمعه ۲ سپتامبر در کلگیوم ادبی برلین برگزار شد. در این گزارش به این رویداد ادبی می‌پردازیم.
از ایستگاه قطار دریاچه وان که بیرون می‌روی، درست روبه‌رو آن‌سوی خیابان ساختمانی قدیمی با معماری سبک باروک پیداست. ساختمانی با ترکیبی از رنگ‌های نارنجی و کِرِمی و شیروانی توسی تیره که سالن‌های بزرگ و کوچکش شش دهه است که پذیرای شاعران و نویسندگان زیادی بوده است. این ساختمان “کلگیوم ادبی برلین” (lcb) نام دارد.
کلگیوم در طبقه‌های دیگر خود آپارتمان‌های کوچکی نیز دارد که نویسندگان، شاعران و مترجمان می‌توانند مدتی کوتاه در آن‌ها زندگی کنند. منظورم کسانی‌ست که از کشورهای دیگر بورسیه آلمان را گرفته‌اند و قرار است چند ماهی در برلین به فعالیت ادبی بپردازند. در آپارتمان‌هایی که پنجره‌های برخی از آن‌ها رو به دریاچه وان گشوده می‌شوند، تاکنون ادبای زیادی قدم گذاشته‌اند، مدتی زیسته‌اند و داستان نوشته‌اند یا شعر سروده‌اند.
در نخستین جمعه ماه سپتامبر ساعت هفت عصر رویدادی ادبی در آن برگزار شد که بیش از هر زمان دیگری تلاش داشت باوجود ادبی بودن، نماد پایتخت “چندفرهنگه” و “چندزبانه” آلمان نیز باشد. این رویداد ادبی مجالی بود برای داستانخوانی نویسندگانی از کشورهای مختلف که داستان‌های خود را به زبان مادری‌شان بخوانند. نام این رویداد “ادبیات در زبان‌های برلین ۲۰۲۲” بود.
نویسندگانی که در این نشست حضور داشتند از کشورهایی مانند ایران، ترکیه، لهستان، دانمارک، بریتانیا، هونگ‌کونگ و برزیل بودند که در آلمان زندگی می‌کنند. آن‌ها سال گذشته موفق به دریافت بورسیه‌ای شدند که سنای برلین برای نویسندگان خارجی ساکن آلمان درنظر گرفته بود. این نخستین‌بار است که دولت فدرال بورسیه‌ای را برای نویسندگانی درنظر می‌گیرد به زبان مادری‌شان می‌نویسند. تا پیش از آن همه بورسیه‌ها تنها به نویسندگان آلمانی‌زبان تعلق می‌گرفت.
این نشست به‌طور هم‌زمان در دو سالن کنفرانس و به‌صورت گفت‌وگوهای دونفره برگزار شد. در سالن بزرگ‌تر گفت‌وگوها به زبان انگلیسی و در سالن کوچک‌تر به زبان آلمانی انجام می‌شد. در هر گفت‌وگو پس از معرفی نویسنده توسط مجری، نویسنده بخشی از داستان خود را به زبان مادری‌اش می‌خواند. سپس گفت‌وگو درباره داستان بین مجری و نویسنده شکل می‌گرفت.
من در جلسه گفت‌وگوی نویسندگانی از لهستان، ایران، دانمارک، بریتانیا و هونگ‌کونگ شرکت کردم.
بهرام مرادی تنها نویسنده فارسی‌زبان حاضر در جلسه بود. او به زبان فارسی داستان کوتاه و رمان می‌نویسد و در سال ۱۹۸۸به تبعید در آلمان آمد. تنها دو مجموعه داستان کوتاه از او در ایران منتشر شده است. او دیگر آثار خود را، به دلیل وجود سانسور در ایران، خارج از کشور چاپ کرده است.
مرادی در رمان “خودسر” به مسئله فساد و اختلاس در سطوح بالای حکومت جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد و در رمان “سنگینی دیگران” سرکوب مبارزان آزادی در ایران را در دهه ۱۹۸۰ تصویر می‌کند.
او در این برنامه بخشی از رمان جدید خود به نام “شورش تهمینه” را خواند که هنوز منتشر نشده است. داستانخوانی او را این‌جا ببینید:
جلسه داستانخوانی ساعت ۲۱:۳۰ پس از خوانش نُه نویسنده به پایان رسید. میهمانان، نویسندگان و دیگر کسانی که در این دیدار ادبی شرکت کرده بودند تا پاسی از شب برای گفت‌وگو و آشنایی بیشتر در کنار دریاچه ماندند.
بخشی از داستان‌های نویسندگان حاضر در جلسه را این‌جا بخوانید.
متن: مریم مردانی
Bilder: Maryam Mardani
