دو منطقه از برلین قرار است در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شوند. دو خیابان بلند که احتمالا بسیاری از شما بارها از آنها عبور کرده‌اید یا شاید هم آن‌جا زندگی می‌کنید. Karl-Marx-Allee در شرق و Hansaviertel در غرب برلین، این دو نامِ آشنا هستند. اما چه چیزی این دو مکان را متمایز می‌کند، به‌طوری‌که می‌توان آنها را جزو میراث جهانی قلمداد کرد؟
دیروز تصمیم گرفتم به این دو منطقه بروم، لابلای ساختمان‌هایشان قدم بزنم و عکس بگیرم. در هر دو مکان، ساختمان‌ها و معماری آن‌هاست که توجه ما را به خود جلب می‌کنند چون بازتابی از روح زمانه خود هستند. این دو منطقه نمونه‌هایی بارز از توسعه شهری در دوران پس از جنگ دوم جهانی محسوب می‌شوند؛ دوران معروف به جنگ سرد.
در هر دو منطقه، بناها به شهر شخصیت می‌دهند، به‌طوری‌که تا وارد آنها می‌شویم حس می‌کنیم در دوره‌ای دیگر از تاریخ هستیم. در خیابان کارل مارکس، به دلیل سیاست‌های غالب بر جامعه، معماری سوسیالیستی مدرن موردتوجه قرار گرفته بود. این‌جا ساختمان‌ها به ارتفاع ۱۰ و گاهی ۱۵ طبقه می‌رسند و زنجیره‌وار به هم وصل‌اند. چندان اثری از فضای سبز نیست و آن‌چه به چشم می‌آید، آن‌گونه از معماری است که زمانی ویترین آلمان شرقی محسوب می‌شده.
Karl-Marx-Allee که اکنون نام فیلسوف و نظریه‌پرداز مشهوری را به خود گرفته، در دهه ۱۹۵۰ نام دیگری داشت. در همین قدم زدن‌ها بود که فهمیدم نامِ پیشین آن Stalin-Allee بوده و درواقع به مناسبت هفتادمین سالگرد تولد ژوزف استالین این نام بر آن نهاده شده بود.
معروف‌ترین بخش این خیابان، مجموعه‌ای از ساختمان‌های مسکونی چندین طبقه است که به سبک سوسیالیستی ساخته شده‌اند. این ساختمان‌ها در زمان خود “کاخ‌های کارگران” نام داشتند و هدف از ساخت آنها نمایش قدرت و مهارت مهندس‌های آلمان شرقی (DDR) بوده است.
در این منطقه سه بنای دیگر وجود دارد که دیدن‌شان را به شما توصیه می‌کنم. یکی Kino International است که زمانی محبوب‌ترین سینمای برلین شرقی بوده و هنوز هم در آن فیلم پخش می‌شود. دیگری هتل Park Inn است که ۳۷ طبقه دارد. پیش از فرو ریختن دیوار، مسافران اتاق‌های بالاترین طبقه‌ها را رزرو می‌کردند که از پنجره‌هایش برلین غربی را ببینند. رستوران مسکو هم قطعا یکی از این دیدنی‌هاست که با نقش‌های رو دیوارش باعث می‌شود مدتی مکث کنیم و خوب به آن نگاه کنیم.
بخش‌هایی از منطقه کارل مارکس را در آلبوم زیر ببینید:
اما محله “هانزا” فرق می‌کند. Hansaviertel ترکیبی از فضای سبز و ساختمان‌های مسکونی بلندی است که در نقاط مختلف آن قرار گرفته‌اند. سبک معماری این منطقه، سوسیال دموکراتیک غربی است.
هنگام قدم زدن در خیابان‌های باریک و پیچ‌درپیچ این محله متوجه شدم که بناها دور از هم ساخته شده‌اند. در توضیحات مربوطه متوجه شدم که دلیل انتخاب این سبک این بوده که احساس “آزادی فردی” را به مردم القا کنند.
برخلاف ساختمان‌های خیابان کارل مارکس، بناهای بخشی از این منطه برلین زنجیره‌وار به هم وصل نیستند. وقتی این‌جا قدم می‌زدم، واقعا حس کردم در محله‌ای قرار گرفته‌ام که ویژگی‌های مخصوص به خودش را دارد. برای دیدن نمای کاملی از ساختمان‌ها باید از لابلای درخت‌ها رد می‌شدم. همان‌طور که در عکس‌های زیر می‌بینید، همیشه درخت یا پارکی اطراف ساختمان‌ها قرار گرفته و آنها را محصور می‌کند.
این ساختمان‌ها به دست بیش از ۵۰ نفر از بهترین معماران طراحی و ساخته شده‌اند.
بناهایی با معماری پروسی نیز شانه به شانه این آپارتمان‌ها چشم‌نوازی می‌کنند. گاهی در خیابان‌های کوچک این محله می‌بینیم که دو سبک بنا در کنار هم قرار گرفته‌اند. یکی آپارتمان‌های سقف‌بلند با نمای قدیمی‌تر، رنگ‌های شادتر و گچ‌بری‌های جذابی که خودنمایی می‌کنند. در نگاه اول معمولا بالکن‌های زیبای این خانه‌ها به چشم می‌آیند. و دیگری ساختمان‌هایی ساده و بلند که یادآور سبک سوسیالیستی هستند.
اما زیباترین بخش این منطقه خیابانی است که درست لب رودخانه اشپری قرار گرفته و قایق‌های توریستی و مسافربری مدام در آن رفت‌وآمد می‌کنند. این قسمت نزدیک ایستگاه Bellevue است. خانه‌ها با باغچه‌های کوچکشان در کنار آب فضایی ساحلی را شکل داده‌اند.
آکادمی هنر برلین (Akademie der Künste) نیز در این منطقه قرار گرفته است. همچنین تئاتر گریپز (Grips Theater) درست مقابل کلیسا واقع شده.
هریک از این خیابان‌ها، کوچه‌ها و محله‌ها تاریخی را پشت سر خود دارند و داستان‌هایی را در دل خود. وقتی در جایی زندگی می‌کنیم و در خیابان‌هایش پیاده‌روی می‌کنیم، نمی‌توانیم سرگذشت شهر و تاریخی که بر آن گذشته را نادیده بگیریم.
این‌بار وقتی از خانه بیرون می‌رویم و عجله داریم که سرکار برسیم یا تنها می‌خواهیم پیاده‌روی کنیم، فراموش نکنیم که ما هم بخشی از تاریخی هستیم که بر این شهر می‌گذرد.
بخش‌هایی از معماری Hansaviertel را در آلبوم زیر ببینید:
مریم مردانی
Photos by Maryam Mardani
