مدرسه گرهارت-هاپتمن در کرویسترگ برلین پنج سال پیش توسط صدها پناهجو و فعال حقوق پناهجویان اشغال شده بود، امروز تخلیه شد. نگاهی به داستان این اشغال و جنبشی که پشت آن بود:
خودکشی یک پناهجوی ایرانی در کمپ پناهجویان در ژانویه ۲۰۱۲/ بهمن ۱۳۹۰، اعتراضاتی را در پی داشت که نهایتا به «جنبش پناهجویی» در آلمان انجامید و بیش از دو سال طول کشید.
بعد از خودکشی این پناهجو در اعتراض به طولانی شدن روند رسیدگی به پرونده‌اش، ۱۰ پناهجوی ایرانی در چادری خارج از کمپ پناهندگان در سطح شهر ورکسبورگ دست به اعتصاب غذا زدند. این اعتراضات ده خواسته اولیه داشت، از جمله برداشته شدن دیپورت، برچیده شدن کمپ‌های پناهندگی، برداشته شدن قانون محدودیت تردد و قبولی پناهجویان.
این جنبش توانست با کمپ‌های پناهندگی در شهرهای مختلف آلمان ارتباط برقرار کند و اکسیون‌های بزرگی از جمله پیاده‌روی اعتراضی از ورسکبورگ به برلین، اعتصاب پناهجویان در چادری در برلین و دو پیاده‌روی اعتراضی در ایالت بایرن برگزار کند.
بنا بر بند اول ماده ۱۳ اعلامیه جهانی حقوق بشر، «هر انسانی سزاوار و محق به داشتن آزادی جابه‌جایی [حرکت از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر] و اقامت در [در هر نقطه‌ای] درون مرزهای مملکت است.» در آلمان اما قانونی برای پناهجویان وجود داشت که طبق آن، پناهجو تا قبل از پذیرفته شدن درخواست پناهندگی‌اش، اجازه نداشت بدون هماهنگی با مقامات مربوط از محدوده‌ای که برای او تعیین شده بود، خارج شود. این محدوده در برخی ایالت‌ها تا شعاع ۴۰ کیلومتری کمپ محل اقامت پناهجو بود و در برخی ایالت‌ها پناهجو حق نداشت از ایالت خارج شود. بعد از اعتراض‌های گسترده به این قانون، دولت آلمان آن را لغو کرد.
از مونیخ تا اورانین‌پلاتس برلین
در ۲۳ مارس ۲۰۱۳ هزاران نفر از پناهجویانی که «جنبش پناهجویی» را از سراسر آلمان به برلین کشانده بودند، با شعار «Refugees, Revolution» (پناهجویان، انقلاب!) به اورانین‌پلاتس (Oranienplatz) در مرکز برلین آمدند تا سالگرد آغاز جنبش را گرامی بدارند. پس از اتفاقاتی که به درگیری با پلیس انجامید، پناهجویان در میدان اورانین در کرویتسبرگ چادر زدند و صدها نفر از آن‌ها در آن‌جا ماندند.
مدرسه گرهارت-هاپتمن
روز هشت دسامبر ۲۰۱۲ فعالان پناهجویی و پناهجویان با همکاری فعالان ضد اعیان‌سازی (Gentrifizierung) مدرسه قدیمی گرهارت-هاپتمن را (Gerhart-Hauptmann-Schule) که در آن زمان خالی بود، اشغال کردند. در سپتامبر سال ۲۰۱۳ بیش از ۲۰۰ پناهجو در این مدرسه ساکن شدند. از آن زمان تا حالا پلیس و دولت محلی برلین بارها تلاش کرده است این مدرسه را تخلیه کند. اما هربار با مقاومت اشغال‌کنندگان و تظاهرات فعالان، پلیس عقب‌نشینی کرده است.
یک بار در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۴، وقتی پلیس برای تخلیه ساختمان وارد عمل شد، فعالان و پناهجویان داخل مدرسه تهدید کردند که خود را از روی پشت‌بام به پایین پرت می‌کنند. در پی این تهدید پلیس عملیات را متوقف کرد.
در آوریل ۲۰۱۶ انجمن حمایتی پروتستان یوهانیتر (die evangelische Hilfsorganisation Johanniter) برای مدیریت بخشی از این مدرسه وارد عمل شد و به این ترتیب اشغال کنندگان بال شمالی مدرسه را در اختیار این انجمن قرار دادند.
در آگوست ۲۰۱۶، پنجاه نفر از پناهجویان ساکن در مدرسه، شامل افراد باردار، کودکان و افراد دارای معلولیت جسمی به بال شمالی آن رفتند، اما بال جنوبی آن در اختیار اشغال‌کنندگان باقی ماند.
سرانجام در جولای ۲۰۱۷ دادگاه ایالتی اعلام کرد که مسئولان محلی اجازه دارند مدرسه را تخلیه کنند و در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۷ اعلام شد که این اتفاق روز ۱۱ ژانویه خواهد افتاد.
به این ترتیب صبح امروز پلیس برلین وارد این مدرسه شد. به گفته سخنگوی پلیس، هیچ‌کس در ساختمان نبود، اما در برابر آن ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفر در حال تظاهرات بودند.
تخلیه شدن مدرسه گرهارت-هاپتمن و این که قرار است در فضایش ساختمان‌های جدید و بلند ساخته شود، پایان سمبلیک جنبشی است که دو سال در سراسر آلمان جریان داشت و در طی آن پناهجویان معترض با جامعه آلمان ارتباط برقرار کردند.
این جنبش باعث ارتباط پناهجویان با جامعه، دانشجویان، گروه‌های چپ و ان‌جی‌اوها شد. پناهجویان روی جامعه تاثیر گذاشتند و از آن تاثیر گرفتند.
متن: امید رضایی
Foto: Rolf Zöllner (epd)